بررسی مبانی اخلاقی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

چکیده پژوهش مبانی اخلاقی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ابتدا به رابطه قانون وحقوق واخلاق پرداخته است.. در این راستا علاوه بر دقت در رابطه اخلاق وحقوق ، به نکته کلیدی مطلب که تقدم اخلاق بر حقوق و بالعکس آن است توجه شده ، که می تواند سمت وسوی کاملا متفاوتی به قانون اساسی بدهد.به نظر می رسد قانون اساسی ج.ا.ا. اخلاق را بر حقوق مقدم دانسته است. مسائل حقوق بشری نیز در همین راستا شکل گرفته است. کرامت انسان ، حق ، عدالت و آزادی نیز محوری ترین مفاهیم اخلاقی و حقوقی اصول قانون اساسی ج.ا.ا. هستند که در قانون اساسی ایران تحت فهم خبرگان قانون اساسی از حقوق اسلامی و حقوق انسانی نظم یافته است و در این میان نقش موازین اسلامی بر حقوق، چیرگی مشهودی یافته است اما نمی توان تأثیر مفاهیم نوین را بر قانون و نفس شکل گیری آن نادیده گرفت.برای روشن شدن مبانی اخلاقی به مهم ترین نظریات اخلاقی ای اشاره شده است که ردپای آنها در قانون اساسی مشهود است. این نظریات شامل اخلاق اسلامی ، اخلاق فضیلت ، نظریه امر الهی(با تساهلِ مترادف گرفتن نظریاتی نظیر حسن وقبح شرعی) واخلاق مبتنی بر قرارداد اجتماعی است. در این میان توجه به مبانی انسان شناسانهِ متفاوت این نظریات راهگشاست وچه بسا راه حل برخی تعارضات ومسائل نیز در نزدیک کردن این مبانی به همدیگر است و این کار با فاصله گرفتن از قرائت های تک ساحتی و با تکیه نمودن بر کرامت انسان در تمامی مکاتب، امری قابل حصول است.برای نزدیک شدن به صورت گزاره های مستتر قانون اساسی، تأویل گزاره های اخلاقی قانون مدنظر بوده و بیش از نیمی از اصول قانون اساسی در این رویکرد گزاره ای اخلاقی را در خود نهفته اند.البته نباید مسائل چالشی حقوقیِ قانون اساسی را غیر قابل حل دانست ؛ رویکردهای نوین متفکران مسلمان تلاشهایی در راستای حل این مسائل است.